Μικρός ακούγοντας τα κουδούνια από τα κοπάδια των προβάτων που έβοσκαν στα πέριξ αλλά και μέσα στους δρόμους του χωριού, δεν μπορούσα να καταλάβω για ποιο λόγο τούς τα κρεμούσαν στο λαιμό.Στην πορεία έμαθα ότι τα κουδούνια στο κοπάδι έπαιζαν διπλό ρόλο:
1) βοηθούσαν τον τσοπάνο πρακτικά, δηλαδή στο σκάρο, στο σάλαγο, στη στρούγκα και στο στάλο. Με τον ήχο των κουδουνιών που τον καθόριζε το υλικό, το σχήμα, το μέγεθος και το βάρος τους, οι τσοπάνοι παρακολουθούσαν την κίνηση του κοπαδιού, και
2) είχαν καλλιτεχνικό ρόλο, δηλαδή σαν όργανα μουσικής από μόνα τους ή συνοδείας στη φλογέρα. Το κοπάδι του μερακλή βλάχου γινόταν αντιληπτό από την μελωδία των κουδουνιών του.
Τα κουδούνια στο λαιμό των ζώων ήταν δύο ειδών:
α) τα προβατοκούδουνα που ήταν χάλκινα φουσκωτά κουδούνια για τα πρόβατα και
β) τα κυπριά, χυτά ορειχάλκινα για τα γίδια.
Το μεγαλύτερο και βαρύτερο κυπρί κρεμόταν στο πιο μεγάλο κριάρι που ήταν και ο αρχηγός του κοπαδιού.
Η φωνή , το μέγεθος , το σχήμα του κουδουνιού και μερικές άλλες λεπτομέρειες προσέδιδαν διαφορετικά ονόματα στα κουδούνια.
Υπήρχαν οι κουδούνες (τα πολύ μεγάλα κουδούνια), οι πίπες ή μπουζούκες (κουδούνια 2-3 οκάδων που έβγαζαν έναν παράξενο αχό πιπ-πιπ), η κλαπακιόρα (κουδούνι με βαρύ ήχο), τα μεσοκούδουνα (μέτρια σε μέγεθος), τα κριαροκούδουνα (για τα κριάρια), τα γαλαροκούδουνα (για τα γαλάρια), τα διπλοκούδουνα ή δίχειλα (το 'να μέσα στ' άλλο), τα χοντροκούδουνα και τα ψιλοκούδουνα (με χοντρή ή αντίστοιχα ψιλή φωνή), τα πλακωτά κουδούνια (με πλακέ σχήμα), οι γουργούρες ή τα γουργούρια (μικρά κουδουνάκια), τα βραχνοκούδουνα (μεγάλα κουδούνια με βραχνή και βροντερή φωνή) κλπ.
Απ’ όλα τούτα αμφιβάλω αν στις μέρες μας υπάρχει έστω κι ένα για δείγμα και αναρωτιέμαι γιατί τόσα χρόνια δεν έχει γίνει από κανέναν μια προσπάθεια περισυλλογής και ανάδειξης όλων αυτών των «παλιακών» αντικειμένων που χρησιμοποιούσαν οι γονείς και οι παππούδες μας στην καθημερινότητά τους.
Πολύ φοβάμαι ότι τα παιδιά μας «θα μας κρεμάσουν κουδούνια» για την αδιαφορία μας που είναι έγκλημα σε βάρος της ιστορίας του χωριού μας.
Αντί ν’ ασχοληθούμε με τα ουσιώδη και να φτιάξουμε μια λαογραφική αίθουσα, ο καημός μας ήταν να ολοκληρωθεί το κτίριο δίπλα στην εκκλησία για να κάνουμε τα μνημόσυνα και να πίνουμε καφέ στην υγειά των πεθαμένων.
Τι του λείπει του ψωράρη, φούντα με μαργαριτάρι...
Υπάρχει κι ένα βιντεάκι για τα κουδούνια των προβάτων από την εκπομπή "Γυρίσματα".
